Trường Sơn - những ký ức không quên

65 năm đã đi qua nhưng những ký ức về một thời chiến đấu oanh liệt của người lính Trường Sơn năm xưa vẫn còn vẹn nguyên. Với họ đó là những ký ức khó phai.

Ký ức tuổi 20

Chúng tôi gặp bà Nguyễn Thị Chừng nhân dịp Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh tổ chức lễ kỷ niệm 65 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh - Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn (19.5.1959 -19.5.2024). Dù đã mấy mươi năm trôi qua nhưng bà vẫn nhớ như in những ngày đầu tham gia nhiệm vụ mở đường Trường Sơn.

Niềm vui ngày họp mặt

Bà Chừng kể, năm 1968, tuổi đôi mươi, bà viết đơn tình nguyện xung phong lên đường nhập ngũ. Trên đường hành quân, bà và đồng đội phải đối mặt với mưa bom, bão đạn ác liệt của kẻ thù, phải băng rừng, vượt núi đá trong khi mỗi người mang trên lưng hơn chục kg quân trang.

Bà cùng đồng đội sống với rau rừng, nước suối, mắc võng ngủ trong rừng, có đêm thức trắng làm nhiệm vụ. Công việc hàng ngày là làm đường, chở đá, cuốc đất, sửa đường và lấp những hố bom bảo đảm các đoàn xe vận tải đi qua an toàn. Dụng cụ là cuốc, xẻng thô sơ san đường, mở lối, tải đạn…

Bà Phạm Thị Yến thì chia sẻ, với chị em nữ thì sinh hoạt nơi rừng thiêng, nước độc vô cùng khó khăn. Cũng như nhiều người khác, bà phải chịu những cơn sốt rét run người, môi tím ngắt, khi ngủ vắt bám đầy tay, chân, mặt. Khó khăn, vất vả, luôn phải đối mặt với sinh tử mỗi ngày nhưng những người lính trẻ như bà luôn dũng cảm, gan dạ. Gian khổ là vậy, nhưng tinh thần ai nấy vẫn luôn lạc quan, kiên cường.

“Ở không nhà, đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”

Tại buổi họp mặt kỷ niệm 65 Ngày mở đường Hồ Chí Minh - Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn (19.5.1959 - 19.5.2024) của Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Bình Dương nhiều câu chuyện ký ức lại ùa về.

 Ông Lê Văn Hòa, Chủ tịch Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh nhớ lại, ngày này 65 năm trước, ngày 19-5-1959, Quân ủy Trung ương và Bác Hồ đã quyết định thành lập và giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác Quân sự Đặc biệt” - Đoàn 559, do Thượng tá Võ Bẩm làm Đoàn trưởng, có nhiệm vụ mở đường Trường Sơn chi viện cho cách mạng miền Nam.

Hoạt động của Đoàn 559 trong điều kiện “Ở không nhà, đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”.

Vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Đoàn 559 vừa thực hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược vừa xây dựng và phát triển nhanh chóng. Sau 2 năm thành lập chỉ với gần 500 cán bộ, chiến sĩ ban đầu, ngày 23-10-1961, Đoàn 559 đã trở thành đơn vị tương đương cấp sư đoàn.

Ngày 16-4-1961, được sự đồng ý của 2 Đảng, Nhà nước Việt Nam và Lào, Đoàn 559 mở rộng địa bàn hoạt động sang nước bạn, mở ra thời cơ, điều kiện mới để xây dựng và phát triển tuyến chi viện. Chưa đầy 5 năm thành lập, ngày 3-4-1965, Đoàn công tác Quân sự Đặc biệt ngày nào đã trở thành Bộ Tư lệnh 559 - đơn vị tương đương cấp quân khu và cũng từ thời điểm này, Bộ Tư lệnh 559 từ vận chuyển chi viện chiến trường bằng gùi, thồ, kết hợp xe cơ giới đã chuyển sang vận chuyển chủ yếu bằng cơ giới.

Đối mặt với sự tàn bạo và sức mạnh khủng khiếp của bom, đạn Mỹ - Ngụy cùng biết bao khó khăn, cạm bẫy từ rừng thẳm Trường Sơn, ngày 29-7-1970, theo quyết định của Quân ủy Trung ương, Bộ Tư lệnh 559 được đổi tên và phát triển thành Bộ Tư lệnh Trường Sơn - đơn vị cấp quân khu. Từ thời điểm này, Trường Sơn chính thức trở thành một chiến trường quan trọng và rộng lớn trải dài trên địa bàn 11 tỉnh của Việt Nam, 7 tỉnh Nam Lào và 4 tỉnh Đông Bắc Campuchia; đồng thời Bộ Tư lệnh Trường Sơn được Quân ủy Trung ương giao nhiệm vụ thống nhất chỉ huy các lực lượng của Việt Nam hoạt động ở Trung và Hạ Lào.

Trong giai đoạn 1973-1975, Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã có lực lượng hùng hậu với 9 sư đoàn binh chủng, cùng 21 trung đoàn binh chủng trực thuộc; quân số hơn 10 vạn cán bộ, chiến sĩ và hơn 1 vạn thanh niên xung phong.

16 năm (1959-1975) ngăn chặn tuyến chi viện Trường Sơn, đế quốc Mỹ đã thực hiện 733.000 trận oanh kích bằng đủ loại máy bay, trút xuống Trường Sơn hơn 4 triệu tấn bom đạn các loại - bằng tổng số bom đạn sử dụng trong Chiến tranh Thế giới lần thứ 2 và chiếm một nửa tổng số bom đạn mà đế quốc Mỹ dội xuống toàn Việt Nam.

Cùng với đó, bộ đội Trường Sơn còn trực tiếp tham gia chiến đấu và phục vụ hiệu quả các chiến dịch như Giải phóng Khe Sanh; Tổng tấn công Xuân Mậu Thân 1968; trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu, đảm nhận xuất sắc hướng tây trong Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào, tháng 1-1971; tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu trong chiến dịch Giải phóng Quảng Trị và bảo vệ Thành Cổ mùa hè năm 1972; tham gia Chiến dịch giải phóng Buôn Mê Thuột, giải phóng Tây nguyên, tháng 3-1975; tham gia Chiến dịch giải phóng Huế - Đà Nẵng và các tỉnh duyên hải miền Trung; tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng Sài Gòn, thống nhất Tổ quốc mùa xuân 1975.

Vượt lên mưa bom bão đạn, bộ đội Trường Sơn đã xây dựng nên một hệ thống giao thông vĩ đại gồm 5 trục dọc, 21 trục ngang, với gần 20.000km đường xe cơ giới; vận chuyển hơn 1,5 triệu tấn vũ khí, đạn dược… chi viện cho các chiến trường.

Viết tiếp truyền thống, Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Bình Dương tiếp tục trở thành mái nhà chung của bộ đội Trường Sơn

Lực lượng bộ binh Trường Sơn đã tiêu diệt và bắt sống 17.740 tên địch, giải phóng một vùng giải phóng rộng lớn ở Nam Lào, bảo vệ vững chắc hành lang tuyến chi viện; lực lượng phòng không Trường Sơn đã bắn rơi tại chỗ 2.455 máy bay các loại, bảo vệ thắng lợi lực lượng vận tải làm nhiệm vụ chi viện; lực lượng giao liên Trường Sơn mở 3.000km đường giao liên, tổ chức cho hơn 2 triệu lượt người vào ra chiến trường an toàn; lực lượng thông tin Trường Sơn đã xây dựng 1.350km đường thông tin tải ba và hàng vạn kilômét dây thông tin các loại; bảo đảm sự chỉ huy thông suốt toàn chiến trường Trường Sơn và từ Tổng hành dinh Hà Nội qua Trường Sơn tới thẳng các hướng chiến trường; bộ đội xăng dầu Trường Sơn đã mở gần 1.900km đường ống xăng dầu ở cả Đông và Tây Trường Sơn. Đường ống xăng dầu Trường Sơn là một kỳ tích vĩ đại về trí sáng tạo và sức mạnh của con người, góp phần tạo nên sức mạnh và hiệu quả của công tác chi viện chiến lược cho cách mạng của 3 nước Đông Dương…

16 năm chiến đấu anh dũng, gần 20.000 người con ưu tú của bộ đội Trường Sơn đã hy sinh; hơn 30.000 cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong bị thương và hàng vạn người bị nhiễm chất độc hóa học.

Bộ đội Trường Sơn đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”, được tặng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Sao Vàng cao quý; 82 đơn vị và 47 cá nhân được tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”…

“Kỷ niệm 65 năm Trường Sơn huyền thoại, chúng ta càng tự hào về Trường Sơn, tự hào về con đường mang tên Bác Hồ vĩ đại. Mỗi hội viên Trường Sơn chúng ta hãy tiếp tục sống và cống hiến những năm tháng cuối của cuộc đời trở nên có ý nghĩa, có giá trị hơn cho Trường Sơn, vì Trường Sơn mãi mãi trường tồn trong tâm thức thế hệ hôm nay và ngày mai của đất nước”.

THU THẢO